Res iudicata w sprawach z zakresu umarzania należności publicznoprawnych

Generalną zasadą polskiego systemu prawnego jest możliwość udzielania ulg w spłacie należności pobieranych przez podmioty publicznoprawne. Ulgi te, co do zasady, mogą polegać na:

  • rozłożeniu należności na raty;
  • umorzeniu naliczonych od tej należności odsetek;
  • umorzeniu całości lub części należności.

Oczywiście może tu dojść do zbiegu rodzaju udzielanych ulg (np. umorzenie części należności oraz rozłożenie jej pozostałej części na raty). Zasadą jest, że umorzenie należności głównej powoduje umorzenie należnych od tej należności odsetek za zwłokę.

Jeśli chodzi o należności, do których ma zastosowanie przepisy prawa podatkowego, to podstawę materialnoprawną udzielania ulg stanowią art. 67a i 67b Ordynacji podatkowej. W przypadku należności publicznoprawnych niemających charakteru podatkowego oraz przypadających budżetowi państwa należności cywilnoprawnych podstawę udzielania ulg stanowią przepisy ustawy o finansach publicznych. Również inne ustawy regulują kwestię udzielania ulg w spłacie należności, do których ma zastosowanie (np. Kpa w stosunku do administracyjnych kar pieniężnych). Wskazuję na Ordynację podatkową oraz ustawę o finansach publicznych ze względu na to, że ich przepisy mają najszersze zastosowanie.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów administracyjnych w sprawach z zakresu udzielania ulg w spłacie należności podatkowych można „żądać ponownie przyznania ulgi w spłacie zaległości podatkowej tak długo, jak długo zaległość ta istnieje. Zwłaszcza jeśli po wydaniu ostatecznej decyzji odmawiającej udzielenia ulgi wystąpią okoliczności uzasadniające złożenie ponownego wniosku (np. gdy warunki finansowe lub zdrowotne strony i jej bliskich uległy znacznemu pogorszeniu).” (wyrok NSA z dnia 5 października 2018 r., sygn. I GSK 1046/18). Cytowany fragment oddaje istotę komentowanego zagadnienia. Mimo, iż generalną zasadą prawa polskiego jest zakaz ponownego orzekania w tej samej sprawie – to zakaz ten nie powinien mieć zastosowania w tzw. „sprawach ulgowych”. Jak długo istnieje należność publicznoprawna tak długo może dojść do zmiany sytuacji podmiotu obowiązanego się do jej uregulowania. Mogą to być najróżniejsze okoliczności, najczęściej o charakterze negatywnym dla zobowiązanego (choroba, utrata pracy i inne nadzwyczajne zdarzenia). W ich wyniku podmiot, w którego możliwościach pierwotnie mieściło się uiszczenie należności może nie być już w stanie jej uiścić. Z tego względu sądy administracyjne doszły do wniosku, że w toku stosowania prawa muszą uwzględniać i takie sytuacje.

Mimo, że ww. wyrok zapadł na gruncie sprawy dotyczącej udzielenia ulgi w spłacie należności podatkowych to w mojej ocenie orzecznictwo to powinno mieć zastosowanie do udzielania ulg w spłacie należności innych, niż o podatkowym charakterze i to niezależnie od tego czy to są to należności publiczno- czy cywilnoprawne.

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.